Rok 2020

Uzasadnienie do uchwały nr  XVIII/202/20 Rady Miejskiej w Iławie z dnia 24 lutego 2020 r. w sprawie ogłoszenia roku 2020 w mieście Iława „Rokiem Maksymiliana Grabowskiego ”

Maksymilian Grabowski to pierwszy polski burmistrz Iławy i jednocześnie jeden z pierwszych polskich osadników. Urodził się 10 sierpnia 1910 roku w Radominie. Jeszcze przed wojną ukończył gimnazjum i podjął pracę w administracji. Przed wybuchem wojny, przez około 4 lata, był burmistrzem Warki. Najprawdopodobniej już w kwietniu 1945 roku wraz z grupą przyszłych urzędników przybył do Susza. Z uwagi na przedwojenne doświadczenie i odpowiednie kwalifikacje, wyznaczono go na burmistrza Iławy. Stanowisko to objął 1 czerwca 1945 roku. 

 Ze wspomnień powojennych mieszkańców Iławy wynika, że był sprawnym organizatorem. Natychmiast przystąpił do aktywnej pracy. Wykorzystywał swoje przedwojenne i wojenne kontakty, by ściągnąć do Iławy nie tylko wykwalifikowanych urzędników, ale też fachowców, których w trudnym, powojennym czasie brakowało. Grabowski cieszył się ogromnym szacunkiem nie tylko wśród radnych i urzędników, ale także wśród mieszkańców. Z zachowanych dokumentów wynika, że był silnym i na tyle, ile było to możliwe niezależnym urzędnikiem. Między innymi z jego inicjatywy rozpoczęto powojenną odbudowę iławskiego ratusza i wielu innych obiektów na terenie miasta. Grabowski był też współzałożycielem Powszechnej Spółdzielni Spożywców "Społem" w Iławie oraz Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowej (dzisiejszego Banku Spółdzielczego w Iławie).

Mimo swojego ogromnego zaangażowania w sprawy Iławy, 3 marca 1948 roku Grabowski został aresztowany i zawieszony w czynnościach burmistrza miasta. Oficjalnym powodem aresztowania były rzekome nadużycia, nieoficjalnym konflikt z władzami PPS i PPR oraz niepodporządkowywanie się decyzjom partii, dla której był "elementem niepewnym".

O jego pozycji i popularności wśród mieszkańców świadczy fakt, że gdy przebywał w areszcie, Miejska Rada Narodowa zadecydowała o wystąpieniu do władz centralnych o odznaczenie krzyżem zasługi. Choć uchwałę w tej sprawie poparła większość radnych, decyzja nie została zatwierdzona przez wyższe władze. 16 lipca 1948 roku Grabowski został zwolniony z aresztu. Wyjechał z Iławy. 7 marca 1949 roku rozwiązano z nim stosunek służbowy z datą od 1 października 1948 roku.

Maksymilian Grabowski należy do wąskiej grupy powojennych pracowników administracji, którzy bez reszty oddali się swojej pracy. Wniósł ogromny wkład w powojenną odbudowę miasta, a także rozwój życia w Iławie w każdym obszarze. W trudnych powojennych latach stawił czoła codziennym problemom mieszkańców. W roku 75-lecia polskiej Iławy ta wyjątkowa postać zasługuje na uhonorowanie.

Materiały prasowe, artykuły oraz informacje dodatkowe o patronie:

Film o Maksymilianie Grabowskim - "Zapomniany bohater"

Kronika zaginionego miasta – odc. 4: Ratusz, ilawasprzedlat.pl