Mrowisko

Mrowisko

Jeżeli wydawało Wam się kiedyś, że sprawa jest bardzo prosta, bo każdy przecież wie jak wygląda mrówka i potrafi rozpoznać mrowisko, to czas zmienić zdanie. Świat mrówek to świat niezwykle złożony i zawiły – będąc mrówką jesteś częścią społeczności, w której są zwierzchnicy, robotnicy i niewolnicy, która prowadzi wojny, w której dochodzi do skrytobójczych zamachów i przejmowania władzy przez wrogie obozy. Jakby tego było mało te malutkie owady są zdolne nie tylko do zmiany środowiska biologicznego, ale także jego warunków chemicznych i fizycznych (tak jak np. bóbr i człowiek). My natomiast o tych  zwierzętach wciąż wiemy zaskakująco mało.

W Polsce, w środowisku naturalnym występuje blisko sto gatunków mrówek. Wszystkie tworzą społeczeństwa i wszystkie zakładają gniazda, w których tworzą odpowiednie dla siebie warunki. Gniazda różnych gatunków są różne – mogą kryć się pod kamieniami, w starych pniach, dziuplach drzew, a nawet w łodygach żywych roślin. Większość z nas za mrowiska uważa duże kopce z igliwia, które spotykamy w lasach. Spotykając takie mrowisko najczęściej mamy do czynienia z gniazdami mrówki rudnicy lub mrówki ćmawej. Oba gatunki są w Polsce pospolite i oba możemy spotkać w dolinie Iławki, choć rozróżnienie ich nie jest łatwe.

Przyjrzyjmy się zatem budowie mrowiska tych gatunków. Są one duże – nadziemne kopce mogą mieć średnice 2-3 metrów, natomiast system podziemnych korytarzy jest niemniejszy i może sięgać do 2 m w głąb gruntu. Mrowiska bardzo często budowane są wokół starych pni, które zajmują ich centralną część. Nad pniami znajdują się drobne fragmenty gałązek, a zewnętrzną warstwę tworzy scementowany piasek, igliwie i kawałki kory. Ta zewnętrzna część zabezpiecza mrowisko przed deszczem, zapewnia stałą temperaturę i wilgotność – zupełnie jak w naszych domach. Pod ziemią znajduje się cały system wykopanych korytarzy i komór. Mrowisko nieustannie się zmienia – mrówki ciągle je przebudowują, modyfikują, sprzątają.

Co ciekawe, oba gatunki różnią się pod względem liczby królowych w kolonii – w przypadku mrówki rudnicy zazwyczaj w mrowisku jest jedna królowa, natomiast w mrowiskach mrówki ćmawej przebywa ich nawet kilka tysięcy.

Zarówno mrówka ćmawa, jak i rudnica, to agresywni drapieżcy, oba gatunki tworzą też nowe kolonie na drodze pasożytnictwa. Młode królowe po zaplemnieniu nie zakładają kolonii samodzielnie, tylko dostają się do mrowiska spokrewnionego gatunku, zabijają prawowitą królową i przejmują władzę nad osieroconymi robotnicami. Z czasem wylęgają się już ich robotnice a te pierwotne wymierają.

Wpływ mrówek na środowisko jest ogromny – są bardzo liczne (mrówki stanowią 25% wagi wszystkich organizmów na Ziemi), budując gniazda napowietrzają i użyźniają glebę, ograniczają liczebność owadów, usuwają martwe zwierzęta. Gdyby wyginęły, oznaczałoby to potężne problemy dla naturalnego środowiska. Nic dziwnego, że wiele jest objętych ochroną – w tym mrówka rudnica i mrówka ćmawa. Warto o tym pamiętać i nie zakłócać ich fascynującego życia.